Tại sao nên cho trẻ học lập trình sớm – Lứa tuổi bao nhiêu là phù hợp

Với sự phát triển của khoa học công nghệ và trí thông minh nhân tạo, việc dạy và học lập trình ở trẻ em được nhắc đến như một giải pháp chuẩn bị từ sớm để tránh thất nghiệp hậu cách mạng công nghiệp 4.0. Các bạn cùng tìm thiểu về 10 lý do khiến trẻ em nên học lập trình từ sớm.

1. Ngôn ngữ phổ biến toàn cầu

Nếu xem xét lập trình như một ngôn ngữ (như tiếng Anh, tiếng Việt…), chúng ta có thể khẳng định rằng đây chính là một trong những ngôn ngữ được sử dụng nhiều nhất hành tinh. Trong một thế giới nơi đa số công việc đều có sự tham gia của máy móc và làm việc với các phần mềm, lập trình thực sự trở thành một ngôn ngữ mới và phổ biến toàn cầu.

Với viễn cảnh này, chúng ta nên bắt đầu xem học lập trình như một phần của việc học văn hóa trong kỷ nguyên số.

2. Chủ động trong cuộc sống

Khoa học máy tính hiện diện liên tục trong cuộc sống thường nhật của chúng ta. Ta sử dụng ngày càng nhiều các thiết bị số và gần như liên tục online.

Thấu hiểu công nghệ không giống với sử dụng công nghệ; đây chính là mấu chốt. Sự thật là những đứa trẻ được sinh ra và nuôi dưỡng trong một môi trường công nghệ sẽ dễ dàng sử dụng chúng, nhưng điều đó không có nghĩa là bọn trẻ có thể thấu hiểu công nghệ.

Học lập trình là cách tốt nhất để thấu hiểu khoa học công nghệ. Thấu hiểu công nghệ là cách duy nhất để có thể đánh giá được các mặt lợi hại, cũng như là cơ hội và rủi ro trong kỷ nguyên số.

3. Trẻ em học lập trình nhanh hơn

Có một sự thật là trẻ em luôn tiếp thu kiến thức tốt hơn và nhanh hơn. Nếu nhìn vào những đứa trẻ sinh ra và lớn lên trong kỷ nguyên số (digital natives), ta sẽ thấy chúng thể hiện một khuynh hướng đáng ngạc nhiên trong việc sử dụng một số công cụ nhất định.

Những đứa trẻ 3 tuổi có thể sử dụng iPad thành thạo như thể nó là chuyện đơn giản nhất trên thế giới; trẻ em 10 tuổi có thể dựng được những tòa lâu đài trong Minecraft, và trẻ vị thành niên thậm chí có thể vận hành những kênh Youtube với hàng triệu người theo dõi.

Tại các CoderDojo (hệ thống câu lạc bộ lập trình miễn phí dành cho trẻ em trên toàn thế giới), tôi có thể dễ dàng nhìn thấy trẻ em nói chuyện về các chủ đề phức tạp một cách tự tin cùng một vốn kiến thức đáng kinh ngạc. Đó là lúc tôi nhận ra chúng học nhanh thế nào.

4. Kích thích sự sáng tạo

Điều gì sẽ xảy ra khi trẻ em (với trí tưởng tượng cực kỳ phong phú) tìm thấy một công cụ có tiềm năng vô hạn như lập trình?

Đó sẽ là một sự kết hợp bùng nổ: trí tưởng tượng của bọn trẻ có thể được truyền tải toàn bộ thông qua một công cụ cho phép chúng hiện thực hóa tất cả những gì chúng đang nghĩ đến.

5. Giúp định hình ý tưởng

Mọi người đều có ý tưởng. Sự khác biệt nằm ở chỗ chỉ có một vài người nhận ra. Học lập trình cho phép ta nhận ra chúng. Những người biết lập trình sẽ biết cách đưa ý tưởng vào thực tế.

Tôi thường bắt đầu các buổi dạy học lập trình của mình với một câu “Trong hai giờ, bạn sẽ có thể tạo ra được một trò chơi điện tử”.

Thường thì học sinh sẽ nhìn tôi bằng ánh mắt ngờ vực, cho đến khi chúng nhận ra rằng chúng đang thực sự chế tạo một trò chơi điện tử. Tôi gọi đây là khoảnh khắc khi các em ấy nhận ra rằng mình có một siêu năng lực.

Bạn chỉ cần nhìn vào chúng để hiểu tại sao: chúng nhảy nhót, hò hét và cười lăn cười bò với năng lực mới mà mình vừa khám phá ra. Tại sao lại như vậy? Bởi vì kiến tạo sẽ luôn làm ta thỏa mãn hơn là thụ hưởng; và trong khoảnh khắc đó, bọn trẻ nhận ra rằng chúng chính là những người đã tạo ra trò chơi ấy.

6. Rèn luyện tư duy giải quyết vấn đề

Học lập trình giúp rèn luyện cho trẻ em tư duy giải quyết vấn đề; chỉ cho bọn trẻ cách nhìn vào bức tranh toàn cảnh và đối mặt với khó khăn từ một góc nhìn khác.

Bên cạnh đó, học lập trình là một trong những cách để kiểm nghiệm giải pháp của bạn ngay lập tức.

Tôi thường nói với học sinh của mình rằng “Chúng ta ở đây để vui và để phạm sai lầm. Cái sau sẽ không thể khả thi nếu chưa thử qua cái trước”. Và đó chính là sự thật: hãy phạm lỗi, sau đó nghĩ về một giải pháp và rồi thử nghiệm nó. Và rồi tiếp tục phạm lỗi và tìm ra nhiều giải pháp hơn nữa. Khoảnh khắc mà bạn tìm ra câu trả lời chính xác và giải quyết được vấn đề chính là khoảnh khắc vô giá.

7. Kích thích tư duy phản biện

Học lập trình giúp bạn chia nhỏ vấn đề thành vô số những vấn đề nhỏ hơn; nó dạy bạn cách không bị bế tắc trước những vấn đề lớn, mà tốt hơn hết là thấu hiểu nó thông qua việc phân nhỏ nó ra và tìm kiếm giải pháp cho từng vấn đề nhỏ. Cách này sẽ dễ hơn nhiều và là hướng duy nhất để tìm kiếm giải pháp cho vấn đề gốc.

Điều này có nghĩa là bạn có thể phân tích những tình huống khác nhau và tìm cách kết nối các kết quả cuối cùng lại với nhau.

Đây là một dạng kỹ năng, có thể gọi là kỹ năng mềm, thường được yêu cầu ở nhiều doanh nghiệp, không chỉ với các vị trí liên quan đến lập trình hay phát triển phần mềm. Trong một thị trường lao động liên tục biến đổi, việc nuôi dưỡng kỹ năng này từ tấm bé là rất quan trọng.

8. Phát triển tư duy thuật toán

Các bạn chắc đã nghe về cụm từ “đao to búa lớn” này nhiều lần trước đây. Nhưng nó thật sự có ý nghĩa gì? Bạn có thể tìm được rất nhiều định nghĩa trên mạng, tuy nhiên, tất cả những gì bạn cần biết là tư duy thuật toán bao gồm những yếu tố: Toán học, tư duy logic và giải thuật.

Đó là khả năng tiếp cận vấn đề và mô tả nó dưới dạng thức mà máy tính có thể hiểu được. Theo một cách nào đó, nó bao gồm hai yếu tố tư duy giải quyết vấn đề và tư duy phản biện.

Dạy trẻ em học lập trình sẽ giúp rèn luyện tư duy thuật toán của chúng ngay từ nhỏ, giúp định hình tư duy của trẻ theo một cách mà sẽ rất hữu ích khi chúng cần giải quyết mọi vấn đề.

9. Tiếp cận thông qua hình thức kể chuyện

Có một số công cụ học lập trình rất thân thiện với trẻ nhỏ, như là Scratch, một ngôn ngữ lập trình trực quan được phát triển bởi MIT. Những dạng công cụ này là hoàn hảo cho việc dẫn dắt một câu chuyện. Trò chơi điện tử là một ví dụ, nhờ có Scratch, trẻ em có một cái nhìn “từ một góc khác” về trò chơi điện tử, chúng có thể tạo hình cho các nhân vật, viết nên các câu chuyện và thiết lập cho nó.

Tại sao khả năng kể chuyện lại được coi trọng? Vì kể chuyện sẽ dạy cho trẻ em cách suy nghĩ có hệ thống. Cách tiếp cận như vậy luôn mang lại hiệu quả, không chỉ riêng với việc học lập trình.

10. Vì nó rất vui!

Vâng, học lập trình giờ đây thật sự rất vui. Có hàng chục, hàng trăm ngôn ngữ lập trình và công cụ khác nhau như Java, Python, Scrach, C++, C# rất thân thiện cho cả trẻ em và thiếu niên.  Chúng truyền tải khái niệm về lập trình mà không cần phải sử dụng màn hình đen với những dòng lệnh khô khan.

Học lập trình ở tầm tuổi nào là hợp lý ?

Nhiều bậc phụ huynh thường mang suy nghĩ, lập trình gắn với các kỹ sư/ chuyên gia, người lớn còn “khó nhằn” huống gì là trẻ em. Tuy nhiên, bà Nhi Lê – Giám đốc chương trình cộng đồng khu vực Đông Nam Á của Microsoft cho hay, bố mẹ có thể cho con tiếp cận và học lập trình từ bé, không cần đặt nặng vấn đề độ tuổi. Học và tìm hiểu về các ngôn ngữ lập trình không dành riêng cho lứa tuổi nào hết.

Giám đốc chương trình cộng đồng khu vực Đông Nam Á của Microsoft còn nhấn mạnh: “Khi nói đến lập trình, chúng ta không chỉ nói đến kỹ sư lập trình mà đến tất cả độ tuổi”. Theo đó, khi mà các em có thể sử dụng máy tính và phù hợp thì đều có thể học lập trình. Càng ngày, thế giới đưa những công cụ lập trình trực quan đến với trẻ em để giúp cho lập trình được phổ cập, các em càng ngày càng được chuẩn bị sẵn sàng hơn cho tương lai của mình hơn.

Có thể kiểm tra kiến thức học ở đâu

Học là đam mê, nhưng đam mê đó mà không có sự cạnh tranh, ganh đua của bạn bè thì rất khó có thể tiến bộ. Thúc đẩy khả năng tự học cao hơn, tại Việt Nam đã xuất hiện rất nhiều sân chơi để cho các bạn nhỏ yêu lập trình được thể hiện tài năng, Nhiều kỳ thi về Lập trình mang tính chất Quốc Tế như kỳ thi Olympic Tin Học Quốc Tế HKICO, Kỳ thi Lập trình Toán Học GMCC  xuất hiện đầu tiên trong những năm 2019 , 2020 cũng đã đưa Quốc Kỳ của Việt Nam lên các bảng vàng danh giá trên toàn thế giới.

Link đăng ký thi HKICO: Tại đây